De laatste weken

Het een na laatste of laatste bericht uit Nepal?

De echte laatste week van het werk zit erop. Dinsdag 25nov. was de laatste officiële dag omdat er op woensdag, donderdag en vrijdag weer een festival was: het Tihar festival, dat is o.a. het oud en nieuw voor de Newari’s, de bevolkingsgroep die vooral in Kathmandu Vallei leven en dus in Sankhu.

Alle huizen werden versierd met lichtjes in allerlei kleuren, ’s avonds was alles dus kleurrijk verlicht. Ook werden er voor de huizen boterkaarsjes aangestoken en heel veel huizen hadden een mandala voor de deur gemaakt met bloemen, graan en bonen. Dit was prachtig om te zien en het gaf een heel bijzondere sfeer. Kinderen gingen verkleed langs de huizen om te dansen en te zingen en vervolgens wat geld te krijgen. Wendela’s ouders (een van de andere vrijwilligers) waren gearriveerd en met ons vieren hebben we een paar uur ’s avonds door Sankhu gelopen. Zie foto’s.

Sportdag

Overdag hadden we in het Day Care Centre sportdag; meer spelletjes dag weliswaar, want we hebben ‘prik de staart op de ezel’, ‘ballon trappen’,’ waterfles vullen’ en  hap de appel uit het water’. Bij de laatste heb ik gestaan, zie foto. Ook de kleinsten deden mee, met minder water natuurlijk. Eentje heel slim: handen op de rug en met je mond het stuk appel uit het water vissen. Hij was een van de jongsten, braaf de handjes op de rug, voorover buigen om de appel te happen en hup, een handje naar voren, appel pakken en heel hard weg rennen. Blijkbaar had hij toch door dat het zo niet de bedoeling was. Zijn vader was erbij en die kon er heel erg hard om lachen. Iedereen, ook de andere kinderen. Als laatste de ouders die aanwezig waren ballon trappen. De 2 aanwezige vaders bleven over, mooie dans om elkaar heen, maar ja, met een ballon om de enkel  kon dat uren duren, dus een 2^e erbij en toen was het zo gebeurd. Wel heel leuk om te zien dat die ouders er ook van genoten en helemaal enthousiast waren. Ze wilden allemaal op de foto en hier heb ik afdrukken van gemaakt en deze gaan de onderwijzers geven aan hen. Van een paar kinderen was er een grootouder, omdat de ouders zelf niet konden door werk. ’s Ochtends was het eerst badtijd. Zie de foto’s.

Omdat er die dag dus sportdag was is mijn afscheids’ceremonie’ uitgesteld naar maandag. Dus toen ben ik weer terug gegaan naar Sankhu, ’s ochtends met een taxi, geweldig, vanuit het vrijwilligersappartement hadden we dat ook vaak gedaan en dan betaalden we, afh. van het weer 800 of 1000 roepies. Nu direct voor het hotel waar ik nu verblijf (zelfde als toen ik net aan was gekomen in Nepal) vroeg de taxichauffeur 2000 roepies. Tja, toeristenprijs, maar daar trap ik niet meer in. Verteld dat ik gewend was 800 roepies te betalen en doorgelopen, de volgende accepteerde het wel. Deze zie ik regelmatig in het straatje en dan maken we even een praatje. Als ik weer een taxi nodig heb vraag ik hem weer.

Maandag de 24^e wilde ik in Sankhu afdrukken laten maken van foto’s. Er zou een winkel zitten waar dit kon. Ik daar naar toe, Ja, loop maar mee. Huis in, houten trap op geklauterd, kamer in. Dat was de woon/slaapkamer en hier stond de computer, een bank en een bed . Ga zitten. Foto’s op de computer geladen en morgen zijn ze klaar. Ok. Vraagt hij ineens: ‘doet de waterpomp het goed?” He, wordt er hier in Sankhu zo geklests? Of… is hij de landlord. Ja, dus. Gepraat over het huis en hoe het ging, het werk. Ik kreeg thee aan geboden, zijn ouders kwamen naar beneden (keuken is bij de Newari’s altijd boven, erg handig), zijn 2 dochtertjes erbij (schatjes), en vervolgens kwam zijn vrouw met thee en koekjes. Allemaal heel gezellig. Wat bleek. Zijn vrouw was al eens bij mij op bezoek gekomen in het appartement,  maar haar engels is niet zo goed, zij kon toen alleen uitleggen dat ze het graag wilde zien en dat het van familie van haar was. Haar ook toen wat te drinken aangeboden, wilde zij niet, wel was zij toen even later weer met verse groente terug gekomen. Na anderhalf uur weer weggegaan. Kom je weer terug morgen voor het festival vroegen ze? Dit is dus de Nepalese gastvrijheid. Als ik daar nu weer langs zou komen zou ik direct weer binnen gevraagd worden. En ik vond het heel leuk om eens binnen in zo’n huis te komen, heel apart voor ons westerlingen. Ach de foto’s bleken i.p.v. dinsdag pas woensdag klaar te zijn en hiervoor ging hij zelf naar Kathmandu op de motor. Ja, dan had ik ze ook daar kunnen laten afdrukken.

Bij die afdrukken zat een foto van een winkelier met zijn vrouw en dochter. Was ook zo’n leuke ontmoeting en toen ik de afdruk bij hen ging brengen kreeg ik natuurlijk ook weer thee aangeboden en zat ik daar ongeveer een uurtje. Gelukkig was er een dochter vanuit Kathmandu die goed engels sprak en was er hierdoor enig gesprek mogelijk. Dit zijn toch de leuke dingen van hier zijn. Ik was bij die winkelier gekomen omdat ik lint nodig had. Dit wilde ik om de certificaten doen die ik gemaakt had voor de kinderen in de computerles. Dat zij de oefeningen goed hadden gedaan. Oprollen en lintje eromheen en klaar dacht ik. Niet dus. Hoe kom ik aan lint. Ja, deze winkelier had het. Na veel zoeken, eerst door hem, toen zijn vrouw en uiteindelijk na een kwartier een dochter hadden ze het gevonden. Nu nog de juiste lengte. Tja, op zijn Nepalees, dus dat duurde ook nog een kwartiertje of meer. Het werd per stukje afgemeten aan de deurstijl. Maar uiteindelijk had ik het. Dat was de maandagmiddag nog. Woensdagmiddag bracht ik bij hen de foto.

Mijn goede contact met de landlord heeft er inmiddels wel toe geleid dat hij weer meer aan het huis is gaan doen en direct komt als er iets is. Wel zo handig.

Woensdag was er in Hamro Gaun een feest voor de kinderen. Hier was ik ook voor uitgenodigd. Dus weer een Tika krijgen, veel dansen en zingen en zelfs het publiek kon dansen. Dus veel gedanst met de kinderen. Ook van het Day Care Centre waren er kinderen  Weer genoten. Er was een Nepalese zanger bij die met de kinderen zong, soort André Hazes maar dan anders. Deze kwam ik vrijdag in Kathmandu tegen en inmiddels ook bij hem op bezoek geweest en zijn vrouw en dochters ontmoet. Zo wordt het echt jammer om weg te gaan. Ik leer steeds meer Nepalezen kennen op deze manier, en zie steeds meer van hun leven.  Zie ook foto’s. Het was overigens leuk dat Wendela’s ouders die woensdag erbij waren, want nu heeft haar vader ook met mijn toestel gefotografeerd en sta ik er zelf eens op.

Donderdagochtend gingen zij weg en kwamen de nieuwe vrijwilligers naar Sankhu, een voor het klooster en een voor in het Day Care Centre, dus mijn opvolgster. Haar alles laten zien in het appartement, verteld over het werk en computer laten zien. Voelde wel onwezenlijk om alles zo over te dragen. En fijn dat het toch nog niet helemaal over was. ’s Avonds met René (van Veldwerk) in landrover naar Kathmandu terug gegaan met al mijn bagage. Dus mijn kamer leeggemaakt. Dat was wel vreemd, zo’n lege kamer waar ik bijna 3 maanden in had gewoond.  Weer naar hetzelfde hotel (Sacred Valley Inn) gegaan als waar ik ben begonnen. Toen dacht ik dat ik, als de regentijd voorbij zou zijn er vanaf het dakterras een prachtig uitzichti op alle bergen rondom zou zijn. Nee hoor, door alle smog juist niet en daarbij is het ook nog eens de laatste dagen aardig bewolkt. Dus frisjes, jasje of trui aan, dat had ik toch niet zo verwacht.

Bhai Tika Festival

Vrijdagochtend was er Bhai Tika festival, dat  is onderdeel van het Tihar festival. Even vertellen: het Tihar festival is ook een belangrijk festival. Het begint met de 1^e dag het vereren van de kraaien door eten hiervoor neer te zetten. Kraaien worden gezien als boodschappers van de dood. De 2^e dag worden de honden vereerd, zij begeleiden de zielen naar de onderwereld; zij krijgen ook een tika, een bloemenslinger om en worden verwend met lekker eten en hapjes. Ja echt, het hele jaar worden de honden overal weggestuurd, niet naar omgekeken en deze dag worden ze vertroeteld, zelfs gewassen bij de pomp met shampoo en al hebben we gezien (geen fototoestel bij me natuurlijk). Nu nog zie ik sommige honden met een rode plek op een kop. En die lekkere hapjes? Ik heb gezien dat een winkelier een pak luxe koekjes voor een hond openmaakte en op straat legde voor zijn kop. De hond keek er eens naar, snuffelde, keek weer en ging toen toch maar ervan eten. Wat het resultaat later was heb ik niet afgewacht. Het was de man van onze “supermarkt” in Sankhu en het gaf wel weer een interessant gesprek over de Nepalese politiek en bestuur van Sankhu.

De derde dag worden de koeien en stieren vereerd en ja hoor, ook zij krijgen een tika en soms een bloemenslinger om. Deze dag is ook de dag van Laxmi, de godin van de welvaart. De vijfde dag is de dag van Bhai Tica, de dag waarop de zussen de broers een tika geven en cadeautjes. Deze dag wordt ook wel genoemd de broederdag. Nee, er is géén zusterdag. Broers zijn belangrijker dan zussen, dus da’s toch logisch. En heb je geen zus? Dan is er in elke plaats een tempel waar vrouwen tegen betaling Tika’s geven aan deze mannen. Ik ben in Kathmandu naar zo’n tempel geweest, het was ook een oude tempel die nooit open is, alleen maar 1x per jaar die dag.  

Verder die dag door Kathmandu gelopen, de weg kwijt geraakt omdat ik dacht ergens te zijn waar ik niet bleek te zijn, weg weer gevonden, en weer terug bij hotel gekomen. Die ochtend was ik al vroeg wakker geworden. Nl. De Brama Kumari’s  (als je niet weet wat deze zijn: zoek het op op internet hebben hun Nepalese hoofdkantoor annex centrum  vlak naast het hotel en daar begon om 07.00 ’s ochtends al leuke muziek. Wat vroeg toch wel, maar ja, daar staan ze geloof ik om 05.00 uur op. Alles vanwege Bhai Tika.

Zondag ben ik naar de luchtvaartmaatschappij geweest om mijn ticket te verlengen. Die dag bleek nl. dat ik het alleen daar voor elkaar kon krijgen. Zondag is een normale werkdag hier. Nog vanwege het festival was het kantoor tot 14,00 uur open. Dat wist ik niet en ik kwam om even over 13.00 uur aan. Op tijd zou je denken, maar ja, er waren slechts 20 wachtenden voor mij. Gelukkig de 10^e bedacht zich en stond zijn plaats aan mij af. Aardige Nepalees. Om 14.00 uur ging gewoon de deur dicht, wie binnen was, was binnen en mocht via de achterdeur weer naar buiten. Dus om 15.00 uur kon ik ook via die achterdeur weer naar buiten met een nieuw ticket voor de 16^e november. Nu kon ik een plan gaan maken voor de resterende dagen.

Mijn afscheid!!

Eerst dus maandag mijn afscheid in het Day Care Centre. Samen met Elly, de nieuwe vrijwilligster daarnaar toe. Certificaten mee, kleurplaat voor de allerkleinsten, die moesten toch ook wat hebben, drosteflikken om te trakteren (ja,hoor, gewoon in Kathmandu gekocht, chocolade zijn ze dol op)

Tot aan lunchtijd (Tiffintime om 14.00) het gewone programma: circletime, computers klaarzetten, computerles geven, met Binu (schoolhoofd) iets voorbereiden voor een les, Engelse les en dit deze keer allemaal samen met Elly. Na Tiffin kwamen alle kinderen in een lokaal samen, ik mocht ervoor zitten op een krukje. Eerst kwamen de allerkleinsten mij een tekening brengen. Heel glunderend en trots, De ene echt al een tekening en de ander nog alleen gekras. Toen de Middle groep; ook ieder een tekening en daarbij van het bord overgeschreven: Lieke Miss, thank you for computerclass, we love you and we miss you. We wish you good luck and a happy live. Daarna de Senior groep ook met zoiets. Hierbij waren er die wel een persoonlijke tekstje erbij hadden gezet en hele eigen tekeningen hadden gemaakt. Eentje zelfs een soort computerklas. Daarna van de onderwijzeressen een hele mooie tekening met tekst en alle namen van de kinderen op de achterkant. Ik heb hierna de tekeningen en de certificaten uitgedeeld en ben met de chocolade rondgegaan. Toen was het weer tijd voor een Tika, eerst ik, daarna de kinderen en daarna ik een geven aan de onderwijzeressen. Een Tika is gemaakt van rijst gemengd met een rode kleurstof. Bedoeling is dat dit op je voorhoofd blijft plakken, maar ja niet bij mij of de meeste Europeanen. Blijkbaar zijn wij niet echt Tika proof. De kleurstof blijft gelukkig wel zitten, dus gemerkt was ik die dag.

Aan het eind van de bijeenkomst stonden de kinderen op en zongen mij toe met het lied wat de juniortjes en middle groep elke dag als afsluiting zingen, en nu zongen zij het echt naar mij toe! Dat was even een heel ontroerend moment. Die kleine gezichtjes allemaal naar mij toe gericht.

Het was een hele bijzondere en ontroerende gebeurtenis alles bij elkaar. Ik kon uit de tekeningen en reacties merken dat de kinderen echt op mij gesteld zijn geraakt en mij zullen missen. Ik hun ook en ik merk nu toch ook wel dat de periode goed was qua lengte. Er ontstaat toch een grotere gehechtheid en genegenheid en het is goed om ook weer te onthechten en los te laten.

Het was fijn dat Elly erbij was, ook omdat zij nu foto’s heeft kunnen maken. Ik was zelf ook bij het afscheid van mijn voorgangster en heb het toen als mooi om dit mee te maken en ook als markeerpunt voor afscheid en nieuw begin. Daarnaast weet ik en zag ik ook dat de kinderen weer net zo makkelijk naar de volgende gaan.

Toen snel naar het appartement en mijn allerlaatste spulletjes mee en toen stond Binu ineens boven. Zij gaat altijd met de bus op en neer vanuit Kathmandu en vond het leuk om samen met mij te reizen deze laatste keer. Samen in de bus gezeten en nog na gepraat. Zij stond er vervolgens op om mijn rit te betalen. Als vriendin wilde zij dit doen. Voor een Nepalees is dit toch best een bedrag: 20 roepies. Zij heeft gewoon voor mij betaald toen zij er eerder uit ging en mij aangewezen. En wat gebeurde er toen ik er uit ging: Juist de bus bijrijder (zoiets als een conducteur, maar dan anders) wilde mij weer laten betalen. Altijd proberen toch. Dat is altijd een jongen die uit de deur van de bus hangt, roept waar de bus heen gaat en bij het uitstappen het geld int, en als het nodig is de mensen “aanstampt”. In Kathmandu ben ik onderweg naar het hotel in een restaurantje wat gaan eten en hier bekeek ik de foto’s op mijn camera. Toen voelde ik toch mij toch wel even emotioneel worden over het afscheid.

En nu dus weer in Kathmandu: programma gemaakt voor de volgende dagen:

Zaterdag naar Sankhu gegaan met een groep Nederlanders van een reisorganisatie, die ik daar een rondleiding ga geven in Hamro Gaun. Ik reed met hen mee in een busje om de weg te wijzen. Na de rondleiding nog even in het kindertehuis gebleven omdat wat van de kinderen daar met mij wilden spelen. Hinkelen op zijn Nepalees, Nepalese liedjes zingen, spelletjes en een van de meisjes liet mij vol trots al haar schriften en boeken zien. Zij is net van het DCC naar een boarding school gegaan. Vervolgens naar het appartement terug, waar Elly op mij wachtte. Veel over het werk zitten praten en over Sankhu en ja, wat was er weer aan de hand: geen water! Dus niet douchen, geen afwas en geen wc doortrekken. Nu ja, alles went. Zondag weer terug naar Kathmandu, na een dagje verven in het Farmershouse. Dat is nieuw gebouw met beneden ruimte voor een boerengezin die voor de koeien moeten gaan zorgen, en op de verdieping een soort gastenverblijf. Ook weer de kinderen en de onderwijzeressen in het Day Care Centre gezien. Zondag is in Nepal een gewone werkdag. Enthousiast kwamen een aantal op mij afrennen. Zaterdagmiddag was ik in Sankhu al een meisje van het DCC tegengekomen die met andere kinderen liep. Zij rende op mij af en sloeg haar armen om mij heen en tegen de andere kinderen:’Mero Miss.”  Mijn juf. Heel aandoenlijk. Ik liep met Elly en we hebben toen weer papegaaitje leef je nog met de kinderen gedaan. Altijd een succes!

Pokhara en Balthali

Morgenochtend vlieg ik naar Pokhara (een vlucht van wel 30 minuten, maar wel mooi uitzicht op de Himalaya), daar ga ik dinsdag en woensdag met een gids een wandeling maken met overnachting ergens in een teahouse (zal ook wel geen douche of alleen maar koud zijn). Donderdag vlieg ik weer terug naar Kathmandu. Dit kan ook met de bus, wel 7 uur minstens in de bus hobbelen, geen zin in.

Vrijdag ga ik naar Balthali Village Resort met de bus (een uur) daar wordt ik opgehaald en is het een uurtje lopen naar het resort, heerlijk mijn rugzak wordt dan voor mij gedragen. Hier is het heerlijk relaxen, van de natuur genieten, boek lezen, of met een gids wandelingen maken. All inclusive. Schijnt er erg mooi te zijn, ook weer temidden van de rijstvelden, maar weer anders dan in Sankhu. Daarvandaan maandag de 14^e weer naar Kathmandu en dan de 16^e vertrekken naar Nederland.

Gisteren ook nog weer iets heel moois met de Brama Kumari’s mee gemaakt en ik ben nog naar Swayambhu tempel oftewel de apentempel geweest. Maar daar vertel ik later over. En wat helemaal niet klopt hier: het regent af en toe weer en het is kouder geworden. 

De foto's komen donderdag, ik moet nu weg naar het vliegveld.

Namaste